Wiek chorego a dobór nebulizatora

1. Dzieci < 3. rż. – nebulizator pneumatyczny klasyczny, inhalacja przez maseczkę
2. Dzieci ≥ 3. rż. – nebulizator pneumatyczny klasyczny, inhalacja przez ustnik
3. Dzieci ≥ 5. rż. – nebulizator pneumatyczny aktywowany wdechem (sterowany wdechem)
4. Nebulizatory siateczkowe – bez ograniczeń wiekowych
5. Nebulizatory ultradźwiękowe – bez ograniczeń wiekowych (u małych dzieci konieczne korzystanie z maseczki ściśle przylegającej do twarzy lub namiotu)

Czy dawka nominalna to dawka zdeponowana?

Dawka nominalna to masa leku zadeklarowana przez producenta (w ampułce) i wlewana do nebulizatora. Może to być również masa substancji zaplanowana do wykorzystania w czasie inhalacji.

Dawka emitowana to całkowita (górna granica możliwości emisji) masa cieczy emitowana z nebulizatora w trakcie jednej nebulizacji.

Dawka dostarczona (zainhalowana) to dawka, która dociera do dróg oddechowych bez względu na miejsce depozycji. Ma to szczególne znaczenie przy nebulizatorach pracy ciągłej (aerozol jest emitowany przez cały czas), gdyż dostarczenie leku możliwe jest tylko we wdechu.

Dawka zdeponowana (około 20–30% dawki nominalnej) to masa leku, jaka została zdeponowana („zatrzymana”) w drogach oddechowych, jest to faktyczna dawka lecznicza.

Na objętość dawki zdeponowanej wpływają:

• dawka nominalna,
• wielkość i masa cząsteczek leku,
• technika inhalacji,
• wiek pacjenta (im pacjent młodszy, tym mniejsza depozycja),
• tor oddychania,
• cechy inhalatora.

Przeciwwskazania i ograniczenia do nebulizacji

Przeciwwskazania

1. Przeciwwskazania względne (czasowe): rozległe zmiany skórne wokół ust chorego, który musi korzystać z maseczki, rozległe (wrzodziejące) zmiany zapalne w obrębie jamy ustnej.
2. Przeciwwskazania bezwzględne: mogą dotyczyć samych leków podawanych tą drogą (np. znana nadwrażliwość alergiczna lub niealergiczna na inhalowany lek, maseczkę lub ustnik, na dodatki i konserwanty zawarte w roztworze/zawiesinie do nebulizacji).
3. Nie istnieją żadne przeciwwskazania do nebulizacji jako techniki podawania aerozolu.

Ograniczenia

1. Depozycja płucna leków inhalowanych z nebulizatorów pneumatycznych klasycznych wynosi 1–15% ND i zależy od typu nebulizatora, rodzaju leku, techniki inhalacyjnej, wieku chorego (dzieci). Dzieje się tak głównie z powodu różnic we frakcji respirabilnej aerozolu, strat dawki przypadającej na fazę wydechu, a w przypadkach szczególnych – z powodu dodatkowych strat w fazie wdechu pacjenta.
2. Mała depozycja płucna z nebulizatorów pracy ciągłej (mniejsza niż w ChPL i w instrukcji nebulizatora) może dotyczyć chorych z małą objętością oddechową, dużą liczbą oddechów na minutę, płytko oddychających, noworodków i niemowląt, chorych z niewydolnością oddechową (dusznością) oraz chorych niewspółpracujących.
3. Nebulizacja podczas płaczu dramatycznie zmniejsza depozycję płucną (nawet do zera).
4. Podczas nebulizacji z nebulizatorów pneumatycznych i ultradźwiękowych dochodzi do wzrostu stężenia leku w komorze nebulizacyjnej pod koniec nebulizacji (zjawisko niekorzystne). Dotyczy to w szczególności leków w zawiesinie. W przypadku roztworów efekt ten jest słabiej wyrażony. Nie ma tego efektu w nebulizatorach siateczkowych.
5. Podczas nebulizacji z nebulizatorów pneumatycznych spada temperatura roztworu oraz aerozolu (zjawisko niekorzystne). Należy pamiętać o tym ograniczeniu, wykonując zabieg u osób z nadreaktywnością oskrzeli, szczególnie przy długim czasie trwania nebulizacji.

Przyczyny niepowodzenia terapii inhalacyjnej prowadzonej za pomocą nebulizacji

1. niewłaściwe urządzenie nebulizacyjne – nebulizatory pracy ciągłej (klasyczne)
2. gorszy aerozol wytwarzany przez nebulizator – duża polidyspersja, duża MMAD, mała FPF
3. bardzo mała depozycja płucna leku, bardzo duża depozycja ustno-gardłowa, duże straty leku (80–95% ND)
4. zła technika inhalacji – maseczka vs ustnik, zbyt częste oddechy, płacz dziecka podczas nebulizacji, przerywanie nebulizacji
5. zastosowanie leku nieprzeznaczonego do nebulizacji
6. stosowanie leku nieprzebadanego z danym nebulizatorem.

Piśmiennictwo

1. Emeryk A, Pirożyński M, Bodasiński J i wsp. Nebulizacja: czym, jak, dla kogo, kiedy? Polski Konsensus Nebulizacyjny. Medycyna Praktyczna - Pneumonologia. 2013; 1(wyd. spec.): 2-8.
2. Emeryk A., Pirożyński M., Mazurek H. (red.): Polski Przewodnik Inhalacyjny (Wydanie II). Via Medica, Gdańsk 2021, 22–33.
3. Sybilski Adam J.. Dekalog nebulizacji, Pediatr. Med. Rodz. 2019, 15 (2), p. 116–119
4. Interna Szczeklika 2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.