Sprawdź jak poprawnie stosować nebulizator kompresorowy

Nebulizator kompresorowy - wszystko co powinieneś o nim wiedzieć

Nebulizator pneumatyczny/tłokowy zwany także kompresorowym - to obecnie najpopularniejszy rodzaj nebulizatora.

Podział:

• klasyczne
• aktywowane wdechem
• wspomagane wdechem
• z komorą inhalacyjną

Mechanizm działania:

Roztwór wlewany jest do nebulizatora, gdzie za pomocą kompresora odbywa się przekształcenie go w aerozol. Działanie nebulizatora polega na rozdrobnieniu cząsteczek leku do odpowiedniej wielkości. Skompresowane powietrze przechodzi przez dyszę i po połączniu z lekiem wydostaje się w postaci aerozolu. Następnie pacjent wdycha aerozol tzw. mgiełkę, która przepływa przez przewód powietrzny do maseczki/ustnika. Urządzanie zasilane jest sieciowo.

Objętość komory nebulizatora wynosi od 3 do 10 ml. Nie jest możliwe rozpylenie całej cieczy z komory nebulizatora i wiąże się to ze stratami leku.

Niektóre nebulizatory w swojej budowie posiadają specjalny zaworek/nakładkę, który umożliwia podawanie aerozolu jedynie w fazie wdechu, dzięki czemu oszczędzamy połowę leku. Porównując klasyczny nebulizator lek podawany jest w sposób ciągły i w fazie wydechu marnowany

Ta funkcjonalność/dodatkowe wyposażenie jest niezwykle istotne, gdy pacjent odwraca głowę odsuwając usta od maski bądź ustnika. W większości takich przypadków lek ulatnia się w powietrze, tym samym pacjent nie przyjmuje zalecanej dawki.

Ważna jest także niska objętość przestrzeni martwej w maseczce, jeśli maseczka jest dobrze dopasowana (często z miękkiego elastycznego materiału) z obrzeżem zapewniającym szczelność znacznie ogranicza to straty leku. Niekiedy do maseczki dołączona jest dodatkowo gumka spełniająca funkcję stabilizacyjną.

Regulowanie wielkości cząsteczek ma tutaj również znaczenie, w zależności od schorzenia i miejsca w układzie oddechowym do którego chcemy dotrzeć z lekiem.

Wydajność inhalacji

Między nebulizatorami mogą wystąpić różnice w dostarczanej dawce i wynika to z kilku różnych czynników, jakość wytworzonej w nebulizatorze mgiełki w dużej mierze zależy od parametrów danego modelu.

• Czas nebulizacji powinien być możliwie krótki, przyjmuje się, że nebulizacja nie powinna trwać dłużej niż 10 minut (ok. 2 min, maks. 4 min). u dzieci optymalny czas to 3–5 minut, o ile lekarz nie zaleci inaczej.


• Regulowany przepływ do indywidualnego leczenia. Ważne jest by dostosować ilość generowanego aerozolu do objętości oddechowej pacjenta. Objętość aerozolu to przepływ powietrza przez nebulizator w l/min. Nebulizator należy połączyć ze sprężarką powietrza o odpowiednim przepływie powietrza (zalecany 4-8 l/min), a objętość napełniania powinna wynosić 2-4 ml. Dzieci do 5. roku życia powinny używać kompresora o przepływie powietrza (AO) = 4 l/min, dzieci starsze AO = 8 l/min, dorośli AO = 10–12 l/min. Pojemność zbiornika na lek z reguły to: min. 2 ml; max. 8 ml. Niektóre modele nebulizatorów posiadają możliwość dwukrotnego przyspieszenia inhalacji. Ważna jest możliwość regulacji tempa rozpylania leków.


• Istotna jest regulowana wielkość cząsteczek leku w zależności od schorzenia i miejsca w którym chcemy zdeponować lek. Wskaźnik MMAD dostarcza informację o tym, do jakiej wielkości cząsteczek rozbijany jest lek. Jest średnią aerodynamiczną wielkością cząsteczek. Parametr ten oznacza, że co najmniej połowa cząsteczek wytworzonych przez nebulizator ma wielkość mniejszą lub równą podanej wartości. Dla przykładu nebulizator o MMAD = 2 μm wytwarza 50% cząsteczek o wielkości mniejszej lub równej 2 mikrometrów (mikronów). Wielkość wytworzonych cząsteczek warunkuje miejsce wchłaniania się leku w drogach oddechowych. Optymalne wymiary cząsteczek w procesie nebulizacji to 1 – 5 mikrometrów.
  Frakcja respirabilna jest procentową zawartością cząsteczek wytwarzanych przez nebulizator, których wielkość jest mniejsza niż 5 μm. Istnieją modele z regulacją rozmiaru wytwarzanej cząsteczki (2 tryby nebulizacji).
  
  Cząsteczki powyżej 8 µm wchłaniają się w górnych drogach oddechowych (głównie w jamie nosowej i w gardle) W przypadku takiej wielkości cząsteczek wystarczy zwykła inhalacja. Nebulizacja natomiast rozbija je na jeszcze mniejsze frakcje:
  - 5-8 µm – wchłaniają się w okolicy tchawicy i dużych oskrzeli;
  - 2-5 µm dostają się do oskrzeli i oskrzelików,
  - te o najmniejszych o rozmiarach 0,5-3 µm docierają najdalej i wchłaniają się w pęcherzykach płucnych.


• Koniec efektywnej nebulizacji. Korzystając z nebulizatora pneumatyczno-tłokowego, sygnałem ostrzegawczym, informującym o tym, że nebulizacja zbliża się do końca jest dosyć charakterystyczny dźwięk bulgotania. Pojawia się on kiedy w nebulizatorze zostaje niewielka ilość leku. Lekkie potrząśnięcie nebulizatora sprawia, że resztki leku osadzające się na ściankach, przedostają się na dół pojemnika, dzięki czemu mgiełka jest jeszcze przez chwilę uwalniana. Kiedy bulgotanie nastąpi ponownie, nebulizacja dobiegła końca.


• Ograniczenia
  - ważne jest, aby trzymać nebulizator możliwie w pionowej pozycji, ponieważ wtedy powstawanie mgiełki jest najlepsze. W trakcie użytkowania inhalator powinien stać na twardej, równej powierzchni;
  - nie należy przechylać inhalatora pod kątem przekraczającym 60°;
  - niektóre aparaty umożliwiają pracę w trybie ciągłym, niektóre urządzenia zostały zaprojektowane do pracy w trybie 30 min. pracy, 30 min. odpoczynku;
  - poziom głośności kompresora – ze względu na wrażliwość na hałas zalecane są nebulizatory z kompresorem, które nie przekraczają 60 dBA., uciążliwość dla dzieci, które się boją.
  - w instrukcji każdego urządzenia powinna być zamieszczona informacja jaki jest czas prawidłowego użytkowania, producent gwarantuje niezakłócone działanie tzw. żywotność urządzenia;
  

Komponenty nebulizatora, ich trwałość użytkowa i pielęgnacja

Nebulizator powinien być wymieniany zgodnie z zaleceniami producenta, z reguły po upływie czasu od 6 mies. do 1 roku, w zależności od stosowania. Co 6 mies. przy intensywnym użytkowaniu lub wcześniej, jeżeli ulegnie zapchaniu (dysza nebulizatora może być zatkana suchym lekiem, kurzem w przypadku niewłaściwego przechowywania). Zaleca się wymienianie go co 3 miesiące lub częściej, jeśli w domu pali się papierosy. Nebulizator należy również wymienić po długim okresie przestoju. Należy korzystać wyłącznie z oryginalnych nebulizatorów.

Filtr wymieniamy standardowo po 200 przepracowanych godzinach. Niektórzy producenci podają 500 godz. funkcjonowania (w normalnych warunkach użytkowania) lub wymianę co roku. Zalecają również okresowe kontrolowanie filtra powietrza (co 10-12 nebulizacji). Wcześniejszą wymianę filtra zaleca się w przypadku kiedy zaobserwujemy zmianę jego koloru (z jasnego na szary, brązowy) lub gdy stanie się wilgotny w dotyku oraz zabrudzony. Zużyte filtry wyrzucamy i wymieniamy na nowe, nawet po wyczyszczeniu nie nadają się już do ponownego użycia. Należy używać tylko oryginalnych filtrów zgodnie z zaleceniami producenta. Nie należy używać urządzenia bez filtra. Regularna wymiana ¬jest konieczna dla zapewnienia prawidłowej wydajności kompresora.

Przewód powietrzny, tzw. rurka, wężyk przyłączeniowy – nie należy go czyścić ani dezynfekować. Przewodu powietrznego nie należy gotować ani czyścić w autoklawie. Mycie tego elementu nie jest wskazane ze względu na jego średnicę i długość. Zaleca się wysuszenie go po każdej nebulizacji. Jeśli już dojdzie do przepłukania ciepłą wodą lub jeśli nagromadzą się tam kropelki cieczy należy go podłączyć do kompresora (nasunąć wężyk na złącze na kompresorze) i włączyć urządzenie. Dzięki temu sprężone powietrze wysuszy dokładnie rurkę. Należy pozostawić kompresor włączony do momentu, w którym powietrze przepływające swobodnie przez rurkę usunie pozostałą w nim wilgoć.

Maski i ustniki są stworzone tak, by można je było wielokrotnie myć w ciepłej wodzie ok. 40 °C (z dodatkiem płynu do mycia naczyń). Uwaga tutaj należy sprawdzić zalecenia do konkretnego modelu. Niektóre można myć w zmywarce. Następnie pozostawiamy je aż do całkowitego osuszenia. Przed każdym użyciem i po każdym użyciu należy je dokładnie wyczyścić. Nie należy gotować ani nie sterylizować masek w autoklawie. Niekiedy w zestawie dołączane są specjalne pojemniki do czyszczenia akcesoriów (tzw. system czyszczący) wówczas należy stosować się szczegółowej instrukcji.

Obudowa urządzenia (kompresora) z zewnątrz urządzenie należy czyścić miękką i lekko wilgotną ściereczką z zastosowaniem detergentów nieściernych (zalecane delikatne antybakteryjne środki czyszczące). Należy regularnie przecierać obudowę z kurzu. Nie wolno myć ani zanurzać kompresora w wodzie. Obudowa nie jest wodoodporna . Należy zachowywać wszystkie podstawowe zasady bezpieczeństwa dotyczące urządzeń elektrycznych. Podczas użytkowania nie przykrywać kompresora kocem, ręcznikiem lub innym okryciem. Może to doprowadzić do przegrzania lub nieprawidłowego działania kompresora. Nie należy używać telefonu komórkowego w pobliżu urządzenia. Może to powodować niewłaściwą pracę urządzenia.